jegudmunds

Í sólsetri gærdagsins

Posted on July 22, 2015 by jegudmunds

Tók nokkrar myndir af hestunum á Hæli

Hér í SPIDER stjórnstöðinni, þ.e.a.s. í lítilli skrifstofukompu á Suðurskautinu, sitjum við og fylgjumst með sms skilaboðum frá SPIDER. Á 15 mínútna fresti berast boð um ástand tilraunarinnar, hitastig, flughæð, stefnu og almenna heilsu sjónaukanna. Á meðan við rýnum í þessi fáorðu skilaboð skanna sjónaukarnir himingeiminn og safna gögnum sem eiga sér enga hliðstæðu. Allt sjálfvirkt. Tilraunin svífur í 35 km hæð yfir sjávarmáli, skýjum ofar og mjakast á 20 km/klst í suðvesturátt. Enn sem komið er ber sérhvert smáskilaboð þess merki að tilraunin sé í toppformi.

Á gamlársdag var SPIDER viðruð í síðasta skipti. Skotbílinn, kallaður „the Boss,“ keyrði okkur tuttugu metra frá flugskýlinu til að prófa sólarrafhlöðurnar og kanna hvort að öll loftnet og GPS kerfi virkuðu sem skyldi. Þetta var síðasta prófraunin fyrir skot og SPIDER fékk fínustu einkunn. Okkur hafði verið sagt að veðurspáin fyrir nýársdag væri slæm; okkur veitti svo sem ekki af smá hvíld fyrir síðasta átakið.

Það breyttist hins vegar um leið og SPIDER var komin aftur inn í flugskýlið. Okkur var sagt að veðurspáin hefði breyst og að morgundagurinn biði upp á hentugt veður. Við vorum himinlifandi en jafnframt svolítið hikandi þar sem að þetta þýddi að við ættum langan dag í vændum. Minn hópur hófst strax handa við að fylla kuldahaldið með 1200 lítrum af fljótandi helíum, átta klukkustunda verkefni, á meðan aðrir kepptust við að bera álhúðuð límbönd á bera fleti eða lagfæra „síðustu“ villurnar í flugkóðanum. Eini tíminn fyrir hvíld gafst rétt í kringum áramótin, ég svaf þau af mér.

Klukkan 03:00 á nýársdag var SPIDER aftur komin út fyrir flugskýlið, í þetta skiptið á leiðinni út á skotpallinn. Mitt verkefni þennan var dag að sjá um að dælan sem að við notum til að halda sjónaukunum okkar köldum á jörðu niðri hegðaði sér eðlilega á meðan hún ferðaðist um borð í skotbílnum. Við vorum komin út á pall um klukkan 08:00 og veðrið var frábært. Allir voru sammála um að þetta hlyti að gerast í dag. Í þann mund sem að átti að hefjast handa við að blása upp loftbelginn byrjaði vindurinn að láta á sér kræla og okkur var sagt að við yrðum að bíða eftir betra veðri.

Dagurinn leið og vindurinn hélt áfram að blása. Ég lá uppi á skotbílnum og hlustaði á niðinn frá dælunni sem hélt lífi í tilrauninni okkar. Endrum og sinnum heyrðist í verkefnisstjóranum í talstöðinni: „engar fréttir“. Það breyttist klukkan 14:00. Síðustu tveir veðurloftbelgir (þeir senda upp loftbelgi á 30 mín fresti til að kanna aðstæður) gáfu merki um bætt skilyrði. Hjólin fóru að snúast af alvöru upp úr 15:00 þegar þeir hófust handa við að dæla milljón rúmmetrum af helíumgasi inn í loftbelginn okkar. Þá vissum við að ekki yrði aftur snúið.

Rétt fyrir skot var okkur gefið merki um að hefjast handa við síðasta gátlistann. Fimm mínútum síðar stóðum við Bill og Ed á jaðri skotsvæðisins. Enginn vindur. Alger þögn. Síðan gerðist þetta

Nú sit ég í þessari kompu og horfi á yndislega ómerkilegt graf, eins og ég vil helst sjá það. Fylltar lakkrísreimar og ný íslensk tónlist frá mömmu brúa bilið þangað til að ég kemst heim. SPIDER fór í loftið klukkan 03:59 (á íslenskum tíma) á nýársdegi, 16:59 að staðartíma. Við erum full eftirvæntingar að skoða gögnin, skyggnast enn lengra aftur í tímann — læra meira í dag en í gær.

Gleðilegt nýtt ár!

Köngulóarjól

Posted on December 27, 2014 by jegudmunds

Jólin á Suðurskautinu eru sérstök. Skemmtilegar skreytingar finnast víða og hressir jólasveinar ganga um gólf. Lítið um jólaseríur hins vegar, sólin sér um það. Á meðan hátíðahöldin standa hæst útvarpa hátalarar nærri kapellunni amerískum poppkornjólum á frekar ósmekklegan hátt. Um jólin leysa margir út frídaga og því er fólk yfir höfuð nokkuð glatt. Á aðfangadag kyngdi niður snjó. Steve, sem var á næturvakt, tók virkilega skemmtilegar myndir af SPIDER með snjódrífuna í forgrunni.

Sólin skín í gegnum skýin

Ed tók upp Stetson kúrekahatt sem að hann hafði keypt í Texas. Auðvitað fengum við hann til að grípa í borvélarnar.

Framhliðin

Um það bil 2000 wött af sólarorku á meðan flugi stendur. Nóg til að knýja eina og hálfa hárþurrku.

Endurvarp inni í flugskýlinu

Natalie er alltaf töff

Rassinn á SPIDER

Við þurfum að lyfta nokkrum köpplum yfir körfubílinn

Alltaf stutt í grínið hjá John Ruhl

Ziggy og Ed með þumlana upp í loftið

SPIDEr

Natalie er alltaf töff

Ed að losa þrýstinginn af helíumtanki

SPIDER hópurinn settist að snæðingi á jóladag. Ofnbakaðar nautalundir og krabbakjöt í aðalrétt. Þó ekki skorti vínið tóku okkar menn því afar rólega sé borið saman við þakkargjörðarhátíðina. Við erum á endasprettinum.

Í dag er tilraunin tilbúin og sjö ára vinnu er við það að ljúka. Nú tekur við bið eftir hagstæðum veðurskilyrðum. Á meðan þessi orð eru rituð er 0.9 m/s vindur úr suðri og COSI, næsta tilraunin í röðinni, bíður enn eftir betra veðri. Það er algengt að tilraunirnar fari nokkrum sinnum út á skotpallinn áður en að veðrið nær fullkomnun. Þetta tímabil er afar stressandi þar sem að margt getur farið úrskeiðis á meðan tilraunin sveiflast til og frá neðan úr krana skotbílsins.

Lítil Adelie mörgæs kíkti á okkur hérna á LDB stöðinni í gær. Ég missti mig í ljósmyndun á þessari litlu skeppnu. Ég læt myndirnar tala…

Ferskt loft

Posted on December 21, 2014 by jegudmunds

Fyrsta tilraunin af þremur fór í loftið nú á fimmtudaginn. Skotið gekk nokkuð vel fyrir sig, þó að vindáttin hafi reyndar breyst skyndilega á meðan loftbelgurinn reis og teygði á strengnum sem að tengir hann við rannsóknartækin. Verkefnið sem sem að lagði þarna af stað heitir ANITA, hér er hægt að fylgjast með ferð þess umhverfis Suðurpólinn. Farið er útbúið loftnetum sem að hlusta eftir útvarpsbylgjum sem að verða til þegar afar orkumiklar fiseindir skella á ísbreiðu Suðurskautslandsins. Með þessu er tilraunin að afhjúpa leyndardóma einhverra orkumestu agna í alheiminum. Myndirnar hér fyrir neðan (fengnar að láni frá Bill) sýna þegar loftbelgurinn hóf för sína.

Fyrr í vikunni komu 10 meðlimir úr fulltrúadeild Bandaríkjaþings til þess að fylgjast með þeim störfum sem að eru fjármögnuð af Bandaríkjunum hér á Suðurskautslandinu. Þessi hópur kíkti á okkur í 15 mínútur og hlustaði á fyrirlestur hjá Bill, leiðbeinandanum mínum og forsvarsmanni SPIDER. Jafnvel þó að rúmur helmingur þessara glerhörðu pólítíkusa hafi orðið til þess að tefja SPIDER verkefnið um heilt ár, þá vorum við sammála um að þetta fólk væri bara nokkuð sjarmerandi og með á nótunum. Það ætti kannski ekki að koma svo mikið á óvart…

SPIDER er hægt og bítandi að verða tilbúin fyrir flug. Sólarhlífin, vængurinn, og sólarrafhlöðurnar eru nú komnar upp. Við fengum okkur ferskt loft á föstudaginn. Það var gaman að fylgjast með speglunum af sólarhlífinni.

Næstu daga munum við nýta til þess að sjá hvernig undirkerfi tilraunarinnar tala saman. Þegar þeirri vinnu er lokið munum við lýsa því yfir við CSBF (loftbelgsarm NASA) að við séum tilbúin fyrir flug. Þá tekur við bið eftir góðu veðri — því sem næst engum vindi — sem að getur tekið hátt í tvær vikur. Það væri frábært að ef við kæmum tilrauninni í loftið fyrir áramót.

Sólarrafhlöðurnar speglast í sólarhlífinni

Bill og Cynthia sátt með útlitið

SPIDER í felulitunum

Ed vill koma þessu í loftið

Jóhanna og Cynthia að horfa úr fjarska

Annað sjónarhorn

Anna sá um að beina tilrauninni í þetta skiptið

Tuttugu-og-fjórar sólarrafhlöður framleiða um það bil 2000 Wött af orku sem að þarf til þess að knýja sjónauka, tölvur, mótora og þar fram eftir götunum.

Við notum um það bil 100 lítra af fljótandi helíum til þess að kæla tilraunina. Í forgrunni má sjá nokkra 500 lítra tanka sem að við fáum beint frá Ástralíu.

Jamil fór að baða sig í endurskininu frá sólarhlífinni.

Linsuáhrif frá sólarhlífinni voru svo sterk að við hefðum brætt ísinn ef að við héldum tilraunni of lengi kyrri.

Ziggy varð afar myndarlegur

Ed stal hjálminum mínum og fór að láta eins og fáviti

Keisaramörgæsin var snör í snúningum

Posted on December 13, 2014 by jegudmunds

Á síðustu dögum hafa SPIDER menn unnið mikið verk. Við erum enn þá á fullu við að kvarða sjónaukana en eins og sjá má á þessu myndbandi er sjónaukinn farinn að horfa í kringum sig inni í flugskýlinu. Við vonumst til að vera tilbúin fyrir „lift off“ eftir viku en þó förum við líklega ekki í loftið fyrr en eftir tvær vikur hið fyrsta. Hinar tvær tilraunirnar eru ekki enn komnar í loftið og þær eru á undan okkur í röðinni. Okkur er sagt að veðrið hafi ekki enn boðið upp á geimskot. Þeir sem eru óreyndir undra sig á þeirri staðhæfingu þar sem veðrið hefur leikið við okkar á undanförnum dögum.

Jæja, það hlaut að koma að því. Við rákumst á keisaramörgæs á leiðinni heim frá LDB nú í kvöld. Hún var merkilega fljót að renna sér á mallanum. Sjálfur rann ég á rassinn af undrun þegar mörgæsin tók rás beint á linsuna. Tókst næstum því að ramma fuglinn inn í skýjaborgina. Þetta var ótrúleg upplifun sem að ég gleymi seint.

Kærar aðventukveðjur heim til Íslands!

Við vorum svo sátt með þessi gröf að við urðum að taka myndir af þeim

Stoltur nörd!

Ed kokkur skellti hamborgurum á grillið. Suðurpóllinn er í bakgrunni.

Skýjum þakið eldfjall

WIndows bakgrunnur?

Horft yfir „þrýstingsásana“

Observation Hill og Scott stöðin í bakgrunni

Hún skiptist á að labba og renna sér

Anna varð yfir sig hrifin og valhoppaði af spenningi

Cynthia og mörgæsin

Anna, Laura bílstjóri (surf rodeo) og nokkrir Cosi krakkar voru með í för

Labbi labbi labb

Það var eins og hún væri að horfa til beggja átta áður en að hún vaggaði sér yfir veginn milli LDB og Willy field

Keisaramörgæsir eru merkilega hávaxnar. Ég las einhvers staðar að fullvaxnar væru þær u.þ.b. 1 m á hæð.

Hér baðar hún út vængjunum

Mörgæsin horfir í átt til LDB

Cynthia tók þess mynd af okkur

Himinn var drungalegur á leiðinni heim

Sólin er björt og við forðumst hana eins og eldinn

Posted on December 5, 2014 by jegudmunds

Á þessari breiddargráðu er sólin á lofti allan sólarhringinn. Við pössum okkur þess vegna að snúa sjónaukunum frá sólu eins vel og við getum. Sólin vill hita hluti og þar sem að við höfum lítið sem ekkert andrúmsloft til þess að draga úr hitasveiflum þurfum við að skýla græjunum okkar frá henni. Síðastliðna daga hefur hluti hópsins unnið að smíði sólhlífar. Grindin er úr koltrefjaplasti en hún er síðan klædd með álhúðuðu plasti sem að endurvarpar ljós afar vel. Myndirnar hér fyrir neðan sýna meðal annars alls konar sprell tengt þessari smíði.

Ziggy skrifaði mjög góða færslu um verkefni síðustu daga.

Jeff skrifaði nýlega mjög góða færslu um sjónaukana, hann er líka með sína eigin bloggsíðu þar sem hann fjallar meðal annars um þakkargjörðarhátíðina á ísnum.

Síðan heldur Steve auðvitað áfram að blogga og taka myndir.

Anna að spekúlera

Bill að benda

Anna og SPIDER

Anna að velja spil úr Dominion Seaside seríunni

Kuldahaldið og ramminn fyrir sólhlífina

The Boss sér um skotið

Snjóýta

Panorama mynd af Erebus fjalli

Boss í allri sinni dýrð

SPIDER fluskýlið

Við fórum í sleggjukast. Þetta var lengsta kastið.

Þetta var stysta kastið 🙂

Um að gera að rúlla eftir misheppnað kast

Jamil (kyrrlátur og jafngeðja) tekur stóískt kast

Sean tók næst lengsta kastið

John kemur frá Toronto

Hann rústaði armbeygjukeppninni

Ed reyndi tvíhent kast

Steve líka

John Ruhl tók góða sveiflu

Jeff með undirhandarkast

Hópurinn með Erebus fjall í bakgrunni

Hoppandi af gleði

LDB matsalurinn

Steve og Bill að hengja upp litrófsgreininn

EInhver sagði að sólhlífin liti út eins og geimskip

Cynthia að stýra geimskipinu

Skjótandi geimverur

Sean er hugsi

Bill að spegla sig

Bill virðist vera nokkuð sáttur með nýju sólhlífina

Líka Sean

Ivan, Steve, Sasha, Cynthia, Ed, Barth, Anne, Jeff, Jamil, Jeff, Johanna, Natalie og Ziggy virða fyrir sér sólhlífina eftir að við reistum hana við

Diskókúlan var prufukeyrð inni í geimskipinu

Hitt og þetta

Posted on December 1, 2014 by jegudmunds

SPIDER hefur tekið miklum breytingum á undanförnum dögum. Sjónaukarnir sex eru allir orðnir kaldir og kuldahaldið sjálft er komið ofan á kol-trefja-plasts-burðar-virkið sem að gerir okkur kleift að stýra sjónaukanum. Okkur seinkaði um nokkra daga vegna þess að við klúðruðum ákveðnum verkferlum í kælingu tilraunarinnar. Það virðist hins vegar ekki ætla að draga dilk á eftir sér.

Nú taka við þrjár vikur af kvörðun þar sem að við munum meðal annars kanna næmni sjónaukanna. Fljótlega munum við ljúka við smíði sólarskjaldarins, þá fer tilraunin að taka á sig sína lokamynd.

Hér fyrir neðan eru handahófskenndar myndir (með yfirskrift) frá undanförnum dögum.

Þessir bílar koma reglulega (1-2 tíma fresti) á LDB stöðina til ferja fólk. Við köllum þá strætó.

Í fjarska má sjá hafísinn brotna við strönd Ross eyjunnar.

Hæstráðandinn hjá Columbia Scientific Ballooning Facility (CSBF) er Ástrali. Hann sá um að elda hádegismatin einn daginn.

Nóa kroppið sem að ég sendi á undan mér hafði bráðnað og harðnað nokkrum sinnum á leiðinni. Ed sótti sleggju til þess að brjóta sér mola.

Bónuspokarnir virka vel sem þvottakörfur.

„the Kress“ leggur af stað frá McMurdo klukkan 07:30 og fer frá LDB aftur á McMurdo klukkan 17:30. Ferðin tekur ca. 40 mínútur. Venjulega eru 30-50 manns um borð í faratækinu. Strætóarnir sjá um rest.

Hvert hylki inniheldur 500 lítra af fljótandi helíum. Við munum nota hátt í 10 þúsund lítra af fljótandi helíum hér á Suðurskautslandinu.

Skringileg sólmynd.

Steve og Ed elduðu hádegismat fyrir þá sem að mættu í vinnuna einn sunnudaginn.

Þessi sænsku farartæki eru afar vinsæl.

Selfí

Sasha er greinilega ánægð að okkur skyldi takast að setja kuldahaldið ofan á kol-trefja-plasts-burðarvirkið áfallalaust.

Flugvélar af gerðinni C130 Hercules eru notaðar til að ferja fólk og vistir frá McMurdo yfir á Suðurpólinn.

Niðri við sjóinn má finna sérstakt fyrirbæri sem að þeir kalla „the Obs Tube.“ Þetta er pípa sem að leiðir fólk um það bil 5 metra niður fyrir sjávarborðið. Við heyrðum mörg sérstök hljóð.

Það var erfitt að ná góðum myndum. Glerið var mjög kámugt.

Bill að troða sér í gatið.

Helsta skrifstofubyggingin á staðnum

Sjúkrahúsið á staðnum.

6psí

Íslenski fáninn trónir á toppnum

Jamil hannaði kerfið sem að sér um beina sjónaukanum.

Don er mikill tölvukall. Hann hannaði kerfið sem að tekur við gögnunum frá sjónaukunum.

Það eru allt of margar snúrur á þessari mynd. Hér erum við að setja fljótandi helíum inn í kuldahaldið.

Cynthia kenndi mér allt sem ég veit um lághitafræði

Bill og Anna hress og kát eftir léttan allnáttung.

Ahh, netið er að detta út. Verð að klára þetta seinna.

Bill að eiga við eina af myndavélunum sem að við notum til að reikna út staðsetningu sjónaukans.

Við héldum upp á þakkargjörðarhátíðina eins og er siður hjá Ameríkönum.

Þar sem hafísinn mætir íshafinu

Posted on November 21, 2014 by jegudmunds

Við fórum í magnaðan göngutúr um svæði þar sem þunnur hafísinn, þykk íshellan og strönd Ross eyjunnar mætast. Hafísinn er tæpir tveir metrar á þykkt, hann brotnar upp í lok sumars og gerir byrgðaskipinu kleift að komast að höfninni hér í McMurdo. Íshellan er hins vegar tæpir 100 metrar á þykkt, hún fer hvergi.

Hér er þetta svæði kallað „the pressure ridges“ vegna þess að íshellan fellur um sjálfa sig þar sem hún skellur á strönd Ross eyjunnar. Hér má sjá alls konar ísskúlptúra. Selir halda sig nálægt opum á hafísnum og láta fara vel um sig í sólinni.

Leiðin er stikuð. Anne leiddi hópinn og lýsti svæðinu.

Sænsku torfærutækin sem að Nýsjálendingarnir nota mikið

Observation Hill

Scott Base, stöð Nýsjálendinganna, er mjög græn.

Weddelselur í fjarska

Skúmur að leita að mat í selaskít

Snjóbjörn á Suðurskautslandinu!

Greinilega brosandi

Kópurinn að fá sér smá mjólk

JEG

Ziggy

Dreki!

Anne og John

Heimsókn Weddelsels

Posted on November 16, 2014 by jegudmunds

Dagurinn byrjaði með heimsókn ungs Weddelsels hingað á LDB stöðina. Okkur er sagt að þetta komi stundum fyrir en það þýðir líka að selurinn hefur ferðast nokkra kílómetra frá næsta opi á hafísnum. Það að selurinn sé kominn alla leiðina til okkar bendir til þess að hann sé líklega týndur. Það var erfitt að horfa upp á þessa skepnu skríða í vitlausa átt.

Á morgun hefjumst við handa við að kæla kuldahaldið niður í 77 Kelvingráður. Það ræðst á næstu dögum hvort að sjónaukarnir sé tilbúnir í geimskot. Við bíðum öll með hjartað í brókunum.

Himininn á leiðinni heim frá LDB. Smá sjopp en þó minna en maður myndi halda.

Yfirmaðurinn að hoppa af gleði

Lorenzo og Cynthia að loka dótinu

John, Ivan og Ziggy að setja saman „gondólann“

Gondólinn er búinn til úr koltrefjaplasti. Þetta virki heldur á kuldahaldinu og gerir því kleift að snúast upp/niður og hægri/vinstri. Hann er hannaður til að þola þyngd tilraunnarinnar, uþb 2500 kg, við 10g högg sem myndast þegar fallhlífin opnast.